Skip to content

Expectation_look_far

“Expectations are the root of all heartache” – Shakespeare

We weten het. En toch doen we het allemaal. We verwachten, we hopen, we schetsen scenario’s van hoe het zou kunnen zijn. En dan raken we teleurgesteld.

Verwachting-wikipediaVerwachtingen over de toekomst zijn belangrijk voor ons. Denk aan beurskoersen, trends, reisplanners, weersverwachtingen. We richten ons gedrag in op basis van wat we verwachten dat er gaat gebeuren en wat we denken dat ons gedrag op zal leveren.

En dus denken wij mensen graag vooruit. We bereiden ons voor op wat er gaat gebeuren, zodat we de juiste reactie kunnen geven wanneer het zo ver is, of actie kunnen nemen om te zorgen dat het zo ver komt. We kunnen vooraf genieten van dingen (zie artikel over genieten), ons verheugen en ons zorgen maken.

Teleurstelling

Soms komen onze verwachtingen uit, vaak niet. Als het negatieve verwachtingen waren vinden we dat natuurlijk niet erg, dan zijn we blij verrast. Als het positieve verwachtingen waren, dan kunnen we teleurgesteld, onzeker of zelfs boos worden.

Let op; verwachtingen zijn niet hetzelfde als afspraken. Afspraken zijn uitgesproken verwachtingen, die, als ze goed zijn gemaakt, wederzijds en kloppend zijn. Als afspraken niet worden nagekomen, dan ben je ‘terecht’ teleurgesteld, boos of verdrietig. Dan kun je dat de ander vertellen en een nieuwe afspraak maken.

Als je echter iets verwacht, maar dat niet bespreekt of anderszins duidelijk maakt, is je teleurstelling een effect van je eigen denkpatroon, niet van de situatie…

Als jij naar huis gaat met de verwachting dat je partner heeft gekookt die dag, dan kun je teleurgesteld zijn als dat niet blijkt te zijn gebeurd. Dan kun je zelfs boos worden, ook al wist die ander niets van jouw verwachting. Als je zonder die verwachting naar huis was gegaan, was je ook niet boos geworden.

Echt of niet?
Het vervelende van verwachtingen is dat ze net zo echt kunnen voelen als de realiteit, als afspraken. Dat heet de Thomas-regel; je gedachte voelt echt en je handelt er ook naar alsof het echt is (alsof het al vast staat dat je verwachting uit gaat komen), waardoor het ook echte gevolgen heeft.
In een artikel uit 2015 over hoop en luchtkastelen in de liefde schreef ik:
“Helaas zijn toekomstdroomkastelen hardnekkig. Het is heel lastig om afscheid te nemen van een deel van je werkelijkheid, of dat nou echt, of gefantaseerd is. Wij mensen zijn nou eenmaal slecht in het accepteren van een andere werkelijkheid dan de onze. Cognitieve dissonantie heet dat pijnlijke proces.

Het houdt in dat de werkelijkheid zoals je die voor je ziet ‘schuurt’ met de werkelijkheid zoals jij die in je hoofd had en dat maakt dat je hersenen in de weerstand gaan.
Je herinnering wordt nóg mooier, je hoop nog dieper, je vastberadenheid nog groter. Je gaat koste wat kost voor wat je in je hoofd hebt, want het kan immers niet zo zijn dat jij ongelijk had. Het kan (volgens jouw onbewuste) niet zo zijn dat je jullie liefde bij elkaar gefantaseerd hebt, dus je gaat jezelf overtuigen van je eigen gelijk. Met bijbehorend hartezeer, want de werkelijkheid (en je ex) past zich niet zo maar aan jouw gedachten aan.”

Cognitieve-Dissonantie
Verwachtingen loslaten is door deze spanning makkelijker gezegd dan gedaan. Verwachtingen kunnen hardnekkig zijn, hoe onrealistisch ze ook zijn.

Niet doen dus?
Je kunt van alles verwachten (tot je een ons weegt), dat maakt het nog niet waar. Ik kan verwachten dat een ei in 2 minuten gaar is, dat mensen altijd doen wat afgesproken is, of dat iedereen zich aan de verkeersregels houdt. Of ik dat verwacht of niet maakt helemaal níets uit. Het ei is pas na 8 minuten hardgekookt, soms lukt het mensen niet zich aan de afspraken te houden en nou ja, je bent zelf ook vast wel eens op de snelweg geweest, lang niet iedereen houdt zich aan dezelfde regels.

Helemaal zonder verwachtingen het leven door gaan kan echter ook niet. Je verwacht dat je auto start, dat de trein rijdt, dat je collega’s ook op het werk verschijnen, omdat je anders niet kunt functioneren. Maar het is wel handig om je verwachtingen te toetsen aan de realiteit.

Wensen

Het gekke is, we houden er meestal wel rekening mee dat verwachtingen soms niet uitkomen. Soms rijden de treinen niet, komen je collega’s niet en start je auto niet. Dan verzin je snel een plan B en los je het op. Teleurstelling komt hier niet bij kijken. Natuurlijk kan het irritant zijn, maar het is niet dat verslagen gevoel.

Dat gebeurt pas als de basis van onze verwachtingen ligt in een wens, iets dat we graag willen. Bijvoorbeeld als je op je werk iets leuks voorbereidt met je collega en dat je baas daar dan een stokje voor steekt. Jij had niet alleen verwacht dat je dit mocht gaan doen, je wilde het ook graag. En als dat wordt afgepakt voel je negatieve emoties, zoals teleurstelling, boosheid of irritatie. En dat kan zelfs leiden tot de beslissing om je voortaan maar niet meer bezig te houden met dingen die je collega voorstelt, want die worden toch stop gezet. Of tot tegenzin om er überhaupt nog iets voor te doen, omdat je baas het jou toch niet gunt.

Verjaardagen. Nog zo’n mooi voorbeeld. Je wilt je verjaardag op een vrijdag avond vieren. Je hebt de uitnodiging twee weken van tevoren verstuurd. Een aantal mensen laat weten dat ze komen en aantal zegt af. Van sommigen hoor je niks. Je hebt zelf bedacht dat je het groot wilt vieren en daar koop je eten, drinken en confetti voor in. Op de dag zelf zegt nog eens een deel van de genodigden af en een aantal laat helemaal niets horen maar komt ook niet opdagen. Daar zit je dan met al je toeters en bellen.

verwachtingenHoewel iedereen zich in deze situatie knap lullig zou voelen, kun je er misschien met iets minder hoge verwachtingen toch iets minder last van hebben. Als je er van uit gaat dat er altijd een aantal mensen op het laatste moment afhaakt en dat de mensen van wie je niets hoort sowieso niet komen, kun je in ieder geval je inkopen op het juiste aantal gasten doen. Het wordt er niet leuker van, het blijft vervelend als jij iets graag wilt en anderen daar anders over denken. Maar het bijstellen van je verwachtingen maakt het wel wat beter te verwerken. En je blijft in ieder geval niet met 4 kilo kaas en worst zitten.

Voorkomen is beter dan genezen

Iets minder hoge verwachtingen dus. Dat klinkt goed, maar ook een beetje verdrietig. Alsof je je dromen moet laten varen. Maar dat bedoel ik niet. (joepie!)

Je dromen en doelen zijn dingen om voor te werken. Ze mogen torenhoog zijn en je mag ze nooit zo maar opgeven. Maar het helpt wel om je te realiseren dat het mogelijk is dat het niet lukt. Als je je bewust bent van de optie dat het mis kan gaan, treedt de positieve kant van verwachtingen in werking; dan is de klap minder hard en het alternatief sneller bedacht dan wanneer je er vast van overtuigd was dat iets wel zou lukken. Bovendien wordt het nóg leuker als het wel lukt!

Daarnaast is een toets aan de realiteit ook een handige zet. Als je kijkt naar je eerdere ervaringen, is het dan realistisch om te denken dat je deze keer de loterij wel wint? Of zijn de kansen daarop nou eenmaal heel erg klein en kun je er voor kiezen om mee te spelen, maar heeft een hoge prijs verwachten niet zo veel zin?

– Wees je bewust van de mogelijkheid dat het mis of anders kán gaan
– Toets je verwachting aan de realiteit

Let op: dit kan pijnlijk zijn
Een voorbeeld dat een vriendin mij stuurde en waar ik in eerste instantie kippenvel van kreeg:
“Volgens mij heb ik te hoge verwachtingen. Recent was ik 10 jaar in dienst. Ik was daar best wel trots op en ik was zeer teleurgesteld dat niemand van de directie of mijn leidinggevende daar ook maar iets van zei. Ik had niet direct bloemen verwacht maar wel een opmerking bij de koffie in de trant van “Wow je werkt hier al 10 jaar”. Maar helemaal niets. Toen ik ze er op aansprak kreeg ik als reactie “dat houden we niet bij en je kan niet verwachten dat we dat van iedereen weten”. “ 

Als je dit leest, gaan je nekharen toch overeind staan? Natuurlijk mag zij verwachten dat haar baas aandacht besteedt aan haar jubileum! Wat een …lummel!
Maar, er zat een addertje onder het gras, er stond nog één zin bij, die nogal impact had op hoe de situatie in elkaar zat.

“Normaal gesproken ben ik zelf degene die deze info aanlevert bij de directie.”

Hoe onterecht, lullig of gemeen je het ook vindt dat haar baas niet denkt aan haar 10-jarig jubileum, ergens had je het wel kunnen voorspellen. Want hij krijgt die informatie altijd in zijn schoot geworpen. Zij helpt hem zélf om attent te reageren op dergelijke gebeurtenissen. Hoe kon hij dit weten, als hij verwacht dit aangeleverd te krijgen en het nu niet kreeg? De toets aan de werkelijkheid is in dit geval een hele pijnlijke. Zij moet haar eigen aandeel onder ogen zien en erkennen dat hoewel zijn reactie erg hard en onaardig was, ze er zelf mede schuldig aan was. Dit inzicht helpt om de volgende keer minder hoge verwachtingen te hebben, óf de juiste actie te nemen om de volgende keer haar verwachtingen waar te maken.

Verwachtingsmanagement

Je kunt je eigen verwachtingen dus managen door er rekening mee te houden dat het ook anders kan gaan dan je denkt en door je verwachting te toetsen aan de realiteit. Maar hoe zit het met anderen? Hoe kunnen zij voldoen aan jouw verwachtingen? Dan moet je ze toch echt eerst vertellen dat je die verwachtingen hebt.

Het uitspreken van je verwachtingen kan erg lastig zijn, omdat het wat negatief aan kan voelen. Het uitspreken van je wensen is vaak makkelijker, omdat dat positiever is.

Je kunt bijvoorbeeld je collega vertellen dat jij het stuk dat hij jou moet aanleveren echt donderdag ochtend nodig hebt, zodat jij voldoende tijd hebt om er nog naar te kijken en de deadline te halen. Je kunt je partner vertellen dat je het heel fijn zou vinden als zij alvast de was doet, zodat jij ’s avonds alleen nog hoeft te strijken. En je kunt de automobilist die scheef geparkeerd staat vertellen dat jij er graag langs wilt en vragen of hij zijn auto even anders neer wil zetten (in plaats van woest toeterend te blijven staan).

In het voorbeeld hierboven zou mijn vriendin ook een collega kunnen vragen om haar baas te wijzen op haar jubileum, of het een keer laten vallen voor het zover is. Dan wordt de kans dat haar baas er iets mee doet iets groter en is zij zich bewust van haar eigen rol in dit geheel, waardoor haar verwachtingen realistischer worden.

Goed verwachtingsmanagement bestaat echter niet alleen uit vertellen wat je wilt (of verwacht) maar vooral ook uit vragen en toetsen of de ander dat ook kan en wil gaan doen, plus of hij of zij daarvoor nog iets van jou nodig heeft.

Verwachtingsmanagement = duidelijkheid vragen en bieden
Het zijn twee stappen:
– Vertel: Wat wil jij? Wat heb jij nodig? Wat is jouw doel? Wat zijn jouw belangen?
– Vraag: Wat wil de ander? Wat heeft hij nodig? Wat is zijn doel? Wat zijn zijn belangen?

Zorg dat je elkaar helemaal goed begrijpt, door vragen, luisteren, samenvatten en doorvragen. Schrijf desnoods op wat je bespreekt en wat jullie gaan doen. Dan wordt een verwachting een afspraak en vergroot je de kans dat het ook daadwerkelijk zo gaat gebeuren.

Doe het ook eens een keertje NIET

Realistische en beter besproken verwachtingen maken het leven leuker, geen verwachtingen hebben kan helemaal geweldig zijn. De vriendin uit het voorbeeld beschreef het al heel erg mooi:

“Mijn hoge verwachtingen hebben naar mijn idee ook geleid tot een negatieve houding tegenover een hoop dingen. Dan deed ik het zelf maar “omdat een ander het toch niet zou doen”. Of juist andersom “ik kan het toch niet, dus waarom zou ik beginnen”. Dat hielp mij helemaal niet. Nu denk ik steeds vaker ‘het komt zoals het komt’ en probeer ik alles zo positief mogelijk te benaderen.”

‘Laat je verrassen’ is misschien wel het leukste advies dat ik je kan geven over verwachtingen. Zet die knop waarmee je vooraf alles uitdenkt, eens uit. Misschien ontdek je dan wel hele mooie nieuwe mogelijkheden!

LaatJeVerrassen 

Dit bericht heeft 0 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back To Top